Akademia DTP i Typografia

Przydatne treści

Uproszczony schemat 4 linii pisma alfabetu łacińskiego 

Linie pisma

  1. Linia bazowa (główna, normalna) – linia pokrywająca się z dolną krawędzią liter majuskułowych oraz minuskułowych bez wydłużeń dolnych, np. A, B, C, a, b, c.
  2. Dolna linia pisma (linia wydłużeń dolnych) – linia pokrywająca się z dolną krawędzią minuskuł z wydłużeniami dolnymi, np. g, j, p.
  3. Linia środkowa (średnia linia pisma) – linia pokrywająca się z górną krawędzią minuskuł bez wydłużeń górnych, np. a, c, e.
  4. Górna linia pisma (linia wersalików) – linia pokrywająca się z górną krawędzią majuskuł oraz minuskuł z wydłużeniami górnymi, np. A, B, C, b, d.
  5. Pole znaku (niem. Kegel, ang. body)
    W zecerstwie to górna powierzchnia czcionki z odlanym na niej obrazem znaku pisma (oczkiem).
    W fotoskładzie i krojach cyfrowych to prostokątna płaszczyzna zajmowana przez znak pisma wraz z przylegającymi do niego światłami.
    W druku wypukłym to metalowy prostokąt, na którym odlewa się obraz znaku.
    W druku fotograficznym lub cyfrowym to prostokątna teoretyczna przestrzeń zajmowana przez literę.

Filmy

Kody GREP

Znajdź: (?i)\b[aieouwz]\K\x{20}
Zmień: ~S
Znajdź: (?i)\<([aiouwz]|ci|li|że|iż|ją|je|ta|tą|tej|tę|to|tu|ty)\x{20} Zmień: $1 ~S

Znajdź: \<C+?

Możemy wstawić tu jakąkolwiek literę.

Znajdź: ^(\w+)\s(\w+)$
Zmień: $2spacja z klawiatury$1

Znajdź: ^.{5}

Cyfra jest dowolna, wszystko zależy od tego, jak długi wyraz chcemy wyszukać.

Znajdź: ^\b.{5}\b

Cyfra jest dowolna, wszystko zależy od tego, jak długi wyraz chcemy wyszukać. Kod zaznacza oprócz 5‑literowych słów również wpisaną w nawiasy ilość znaków następujących po sobie, czyli oprócz liter zaznacza również takie znaki jak np. spacja.

Jeśli chcemy wyszukać same 5‑literowe słowa na początku akapitu niezależnie jaką literą się rozpoczynają (małą czy wielką) i bez innych znaków obocznych, użyjmy kodu:
Znajdź: ^\b[(\u+\l+)]{5}\b

Znajdź: ~>\d+
Zmień format: Kolor

Znajdź: (?<=\w) (?=\w+[[:punct:]]+$)
Zmień: pusto
Zmień format: bez dzielenia

Skrypty, słowniki i…

Artykuły

Antykwa – potoczna nazwa pisma prostego alfabetu łacińskiego w odróżnieniu od kursywy. Czasem określa się tak pismo romańskie w odróżnieniu od gotyckiego oraz pismo szeryfowe w odróżnieniu od bezszeryfu.
Czcionka – w zecerstwie ołowiany słupek zawierający odwrócony wizerunek znaku pisma, który w druku tworzy czytelny obraz. W składzie komputerowym bardzo potoczna nazwa fontu lub kroju pisma.
Czytelność – zdolność odczytania danego kształtu liter w tekście.
Dukt – kształt i układ kresek tworzących znaki, wynikający ze sposobu pisania (prowadzenia narzędzia piszącego); współcześnie – ze sposobu kreślenia według ustalonych reguł geometrycznych i graficznych.
Firet – obrazuje kwadrat odpowiadający rozmiarem stopniowi pisma użytego w dziele. Jego angielska nazwa nawiązuje do wielkości czcionki z oczkiem litery «M». W projektowaniu krojów kwadrat firetu dzieli się na 1000 jednostek, stąd wynika określenie światła między­literowego, jak np. 1/​1000 firetu, albo mówimy, że rozświetlamy kapitaliki o 50/​1000 firetu.
Font – zestaw glifów wszystkich znaków danej rodziny pisma zapisany w jednym pliku. Zazwyczaj zawiera on minuskuły (małe litery alfabetu), wersaliki (majuskuły), cyfry, ułamki, ligatury, znaki matematyczne, interpunkcyjne i edytorskie.
Garnitur pisma (dawniej) – komplet czcionek jednej odmiany kroju pisma we wszystkich stopniach pisma.
Glif – stylistyczna i graficzna interpretacja znaku.
Grafem – szkielet litery. Allograf (wariant grafemu) – różne postaci danej litery.
Italika, Italik – projekt liter zainspirowany kaligrafią kancelaryjną z XV wieku; charakteryzuje się pochyleniem liter w prawo w zależności od projektu od 4 – 25 stopni. Zaczęto ją stosować dopiero w XVI w. jako dopełnienie krojów prostych. Słowo «italika» nie znaczy pochyłości, a odnosi się do stylu pisma wywodzącego się z Włoch. Italika jest płynniejsza od odmiany prostej, ale mniej płynna niż kaligraficzna kursywa czy pisanki. Pomimo różnic w płynności kursywy i italiki, w języku polskim oba pojęcia funkcjonują jako synonimy.
Interlinia – w składzie ręcznym była to metalowa sztabka oddzielająca wiersze tekstu, aby dzięki temu tekst stał się czytelniejszy. Obecnie – biała przestrzeń między wierszami tekstu.
Justowanie – obustronne wyrównanie wierszy w akapicie. Wyróżniamy: 

  • justowanie z wyrównaniem tekstu ostatniego wiersza do lewej strony 
  • justowanie z wyrównaniem tekstu ostatniego wiersza do środka 
  • justowanie obustronne w przypadku, gdy ostatni wiersz akapitu jest oddalony od prawego brzegu kolumny o wielkość mniejszą niż firet pisma dziełowego Justowanie z obu stron

Kaligrafiasztuka wyraźnego i estetycznego pisania, często również artystycznego. Nauka ta miała trenować cierpliwość i staranność.
Kerning – regulowanie odległości pomiędzy konkretnymi parami znaków. Określane w ten sposób są nie tylko odstępy pomiędzy literami, ale także pozostałymi znakami (np. litera-​cyfra, cyfra-​cyfra, cyfra-​znak interpunkcyjny). Kerning jest metryczny lub optyczny. Metryczny to ten, który zaprojektował projektant danego kroju pisma. Optyczny to taki, który mierzy odległość między kształtami sąsiadujących znaków. Kerning mierzony jest w kerning są mierzone w 1/​1000 em (tysięcznej firetu).

Kerning
Krój pisma – charakterystyczny kształt graficzny kompletu znaków drukarskich. Dla danego kroju pisma obraz graficzny liter, cyfr, znaków interpunkcyjnych i innych jest wspólny. Każdy krój pisma posiada swoją nazwę (np. Tisa, Minion, Garamond), podlegające wraz z samym krojem ochronie prawnej. Krój może mieć wiele odmian, które mogą się od siebie znacząco różnić, ale wszystkie zachowują styl danej rodziny. Krój pisma zawiera wszystkie znaki, czyli np. litery, cyfry, znaki przestankowe, akcenty.
Kursywa – określenie wywodzące się prawdopodobnie z łaciny, z określenia cursim, czyli szybko. Odmiana pisma lżejsza i płynniejsza od antykwy.
Kolofon – informacja wydawnicza dotycząca książki (nazwa wydawcy, prawa autorskie, autorzy towarzyszący, grafik, typograf itp.).
Ligatura – połączenie kilku glifów w jeden znak np.


Majuskuła, minuskuła, mediskuła – odpowiednio: wielkie, małe litery alfabetu oraz kapitaliki.
Odmiany pisma – poszczególne warianty ciężaru, pochylenia i proporcji kroju pisma. Ciężar pisma opisuje się od light po bold.
Neografia – nauka o ręcznym piśmie nowożytnym i nowoczesnym (od XVI w.)
Skład tekstu – działanie mające na celu zobrazowanie tekstu za pomocą świateł. Wyróżnia się 3 rodzaje składu: skład ręczny (przy użyciu czcionek ołowianych), fotoskład (naświetlanie tekstu na kliszy światłoczułej oraz skład komputerowy (przeznaczony do druku na papierze lub do sieci). Skład jest to formatowanie tekstu w kolumnie, zaś łamanie jest to wlewanie tekstu do ramek tekstowych.
Paleografia – nauka o dawnym piśmie, która bada jego dzieje i metody jego odczytywania.
Szarość tekstu – określenie poziomu szarości tekstu wydrukowanego czarnym tuszem na określonym rodzaju papieru. Na szarość tekstu mają wpływ ciężar optyczny, proporcja i kształt glifów, można ją modyfikować za pomocą świateł międzywyrazowych, interlinii i stopnia pisma.
Szeryfy – poziome kreski przy glifach wieńczące jego główne kreski.
Światło międzyliterowe – światło, które ma każdy glif, sprawiające, że nie stykają się one ze sobą. Zmiana świateł znacząco wpływa na szarość tekstu.
Tracking – zwiększanie lub zmniejszanie świateł międzyliterowych we wszystkich znakach zaznaczonego tekstu o wartość mierzoną w tysięcznych częściach firetu. Skorygowanie światła jednej litery ma wpływ na wszystkie pozostałe znaki stojące za nią.
Typografia – pojęcie obejmujące nie tylko projektowanie glifów kroju pisma, ale też znajomość techniki składu tekstu.
Wcięcie akapitowe – oznaczenie rozpoczęcia nowego akapitu. Tworzy pustą przestrzeń na początku pierwszego wiersza akapitu, a pozostałe wiersze pozostają niezmienione. Może przybierać wartość firetu lub jego wielokrotności.

Budowa kroju szeryfowego

Krój szeryfowy to krój zawierający znaki składające się z różnego rodzaju poprzecznych lub ukośnych linii zwanych szeryfami. Na podstawie krojów szeryfowych możemy dokładnie poznać anatomię pisma. Za przykład służą kroje Adobe Garamond Pro oraz Baskerville.

Szeryfy

Pismo

Kroje, które tworzą zgodne pary:

Lista jest aktualizowana na bieżąco

Adelle/​Adelle Sans
Adelle/​Adelle Sans/​BC Novatica
Adobe Garamond Pro/​Aktive Grotesk
Aileron/​Lobster
Akzidenz Grotesk/​Adobe Garamond Pro
Alda/​Pelago
Alegreya/​Alegreya Sans
Alegreya/​Algo Fy
Archivo/​Crimson
Avenir/​Minion
Avenir/​Warnock
Base serif/​Base sans
Fonty Base składają się z trzech rodzin: dwóch rodzin opartych na 12-​punktowych fontach ekranowych (jedna rodzina szeryfowa i jedna bezszeryfowa) o nazwie Base-​12 oraz jednej rodziny opartej na 9‑punktowych fontach ekranowych o nazwie Base‑9, składającej się łącznie z 24 indywidualnych krojów.
Bebas Neuse/​Poppins/​Merriweather
Bree/​Bree Serif
Calibri/​Charter
Calibri/​Warnock
Calluna/​Calluna Sans
Caslon/​P22 Underground
Chaparral/​Proxima Nova
Crimson/​Roboto
Droid Sans/​Droid Serif
Edita/​Brandon Grotesque
Eskapade Fraktur/​Eskapade
FF Din/​Baskerville
FF Unit Slab/​Soleil
Fieldwork/​Caecilia LT Pro
Fira Sans/​Crimson
Forma DJR/​Recta
Franklin Gothic/​Baskerville
Franklin Gothic/​Caslon
Freight/​Freight Sans
Frutiger/​Minion
Futura/​Bodoni
Futura/​Garamond
Futura/​Warnock
Gotham/​Didot
Gotham/​Jenson
Gotham/​Mercury
Gotham/​Requiem
Gotham Condensed/​Whitney
Goudy Old Style/​Univers
Helvetica/​Adobe Garamond
Helvetica Condensed/​Crimson
Hoefler Text/​Requiem Display
Hypatia Sans/​Futura
Hypatia Sans/​Adobe Caslon
Hypatia Sans/​Roboto Condensed
Industria/​Adobe Jenson
ITC Avant Garde Gothic/​Kepler
Joanna Nova/​Joanna Sans Nova
Karmina/​Karmina Sans
Kinesis/​Forma DJR Micro
Kinesis/​Franklin Gothic
Kinesis/​Noto Sans
Kinesis/​Scala Sans
Knockout/​Archer
Lapture/​Cora
Lapture Subhead/​Questa Slab
Maiola/​Adelle Sans
Maiola/​Acumin
Maiola/​Montserrat
Matrix II/​Proxima Nova

Meta Serif/​Meta Pro
Montserrat/​Neuton
Mr Eaves Sans/​Mrs Eaves
Myriad/​Adobe Garamond
Myriad/​Minion
Nexus/​Nexus Sans
Noort/​Stencil
Noort/​Trajan
Noto Sans/​Noto Serif
Open Sans/​Playfair Display
Oswald/​Open Sans
Oswald/​Quattrocento
PMN Caecilia/​PMN Caecilia Sans
Prenton/​Adobe Garamond
Prenton/​Sabon
Priori Sans/​Priori Serif
PT Serif/​PT Sans
Trajan Sans/​Trajan
Questa/​Questa Grande
Questa/​Questa Sans
Questa/​Questa Sans/​Questa Grande
Rockwell/​Archivo
Scala Pro/​Scala Sans
Scala Sans/​Minion
Seria Pro/​Seria Sans
Sirba/​Acumin
Skolar/​Avenir
Skolar/​Proxima Nova
Skolar/​Skolar Sans
Source/​Source Sans
Tablet Gothic/​Abril
Tablet Gothic/​Portada
Tisa/​Meta
Tisa/​Myriad
Tisa/​Tisa Sans
Trade Gothic/​Clarendon
Trajan/​Trajan Sans
Univers/​Baserville
Univers/​Caslon
Univers/​Warnock
Verdana/​Georgia
Verlag/​Requiem
Vollkorn/​Montserrat

Tutoriale

Polecane drukarnie

Papier do druku

Szablon ulotki do pobrania